لجبازی کودکان
لجبازی کودکان می‌تواند واکنشی باشد در برابر احساس ناخوشایندی که آن‌ها را آزار می‌دهد.
کودکان گاهی برای رسیدن به اهداف‌شان رفتارهایی مثل آسیب رساندن به خود یا دیگران، جیغ زدن، کوبیدن پا به زمین، شکستن و پرت کردن اشیا را انجام می‌دهند که نشان‌دهنده‌ی لجبازی آن‌هاست. لجبازی کودکان همچنین می‌تواند واکنشی باشد در برابر احساس ناخوشایندی که آن‌ها را آزار می‌دهد. آنچه باعث کاهش احتمال لجبازی می‌شود، این است که والدین یا سرپرست کودک، هنگام مواجه شدن با لجبازی کودک، رفتار مناسبی داشته باشند.
راهکارهایی برای کاهش لجبازی کودکان
چند نمونه راهکار ساده و کاربردی در برقراری ارتباط با کودکان که احتمال لجبازی را کاهش می‌دهد:
از جملات مثبت استفاده کنیم
استفاده از جملات منفی نه‌تنها باعث اصلاح رفتار کودک نمی‌شود، بلکه موجب لجبازی او نیز خواهد شد. اما در مقابل اگر جملات مثبت به کار ببریم، کودک رغبت بیشتری به همراه شدن با ما و انجام رفتار مناسب پیدا می‌کند.
مثلا به‌جای این‌که بگوییم: «بشقاب را این‌طور دستت نگیر، می‌افتد.» بگوییم: «عزیزم بشقاب را با دو دستت بگیر.»
قوانین مناسب تعیین کنیم
همیشه باید یک‌سری قوانین مشخصی داشته باشیم و از کودک بخواهیم از آن‌ها تبعیت کند؛ مثل زمان خواب و زمان انجام تکالیف. برای تعیین قوانین باید خواسته‌های خود را متناسب با سن و توانایی کودک در نظر بگیریم و به‌صورت ساده و روشن برای او بیان کنیم. برای اثرگذاری بیشتر قوانین، بهتر است با کودک رفتار همدلانه داشته باشیم و هم‌پای او شویم تا کودک احساس نکند از موضع بالا با او برخورد می‌کنیم. اگر مدام با امر و نهی با کودک رفتار کنیم، احتمال لجبازی او بیشتر می‌شود.
به‌جای این‌که به حالت دستوری بگوییم: «الان ساعت خوابه، نباید بازی کنی.» بگوییم: «می‌دونم این بازی رو خیلی دوست داری، ولی الان وقت خوابه.»
یا این‌که می‌توانیم به کودک حق انتخاب بدهیم. مثلا برای انجام تکالیفش به‌جای این‌که بگوییم: «الان باید بری تکالیفت رو انجام بدی.» به او بگوییم: «دوست داری اول تکالیف ریاضی رو انجام بدی یا فارسی؟»
با این حال ممکن است دوباره کودک نافرمانی کند. ما باید آرامش خود را حفظ کنیم و بدون پرخاشگری ولی با لحن قاطعانه بگوییم: «این جزو انتخاب‌هایی که می‌تونی داشته باشی نیست.» هرچقدر کودک به خواسته‌ی خود پافشاری کرد، دوباره با همان لحن قاطع جمله‌ی خود را تکرار می‌کنیم تا آن رفتار خاموش شود.
نسبت به لجبازی کودک بطور آگاهانه بی‌توجه برخورد کنیم
بی‌توجهی آگاهانه به رفتار نامناسب، می‌تواند در کنترل لجبازی کودک موثر باشد. بی‌توجهی آگاهانه به این معناست که هرگونه توجه، چه مثبت و چه منفی را از کودک دریغ کنیم. مثلا وقتی جیغ می زند، نه او را در آغوش بگیریم و نه اخم کنیم. شاید این شیوه جواب‌دهی سریعی نداشته باشد، ولی کودک به مرور زمان متوجه می‌شود لجبازی راه رسیدن به خواسته‌هایش نیست. تنها لازم است صبور باشیم و از سر دلسوزی، بی‌حوصلگی و یا خشم به لجبازی کودک پاسخ ندهیم؛ چون در این حالت باعث تداوم آن رفتار می‌شویم.
برای حس استقلال و سلیقه‌ی کودک ارزش قائل شویم
کودک وقتی کاری را به‌صورت مستقل انجام می‌دهد، احساس لذت می‌کند. بعضی اوقات ما بزرگ‌ترها به‌دلیل کمال‌گرایی اجازه نمی‌دهیم کودک در حد توانش کارهای خود را به‌تنهایی انجام دهد و یا در مورد مسائل سلیقه‌ای مثل رنگ لباس حق انتخاب را از او می‌گیریم. این رفتار زمینه‌ی لجبازی را در کودک فراهم می‌کند و باعث می‌شود او نیز در برابر خواسته‌های ما مقاومت کند.
رفتارهای مثبت کودک را تقویت کنیم
هنگامی‌که کودک خواسته‌اش را به‌صورت درست بیان می‌کند، به او بازخورد مثبت نشان بدهیم تا متوجه شود برای رسیدن به خواسته‌هایش نیازی به لجبازی ندارد. مثلا بگوییم: «آفرین که آروم خواسته‌ات رو گفتی.»
تشویق کودک به افزایش اعتماد به نفس او کمک می‌کند و باعث می‌شود خود را شایسته‌ی رفتار مناسب ببیند.
به کودک فرصت بیان احساس و شنیده شدن بدهیم
اگر کودک تمایل به انجام کاری ندارد، علت مخالفتش را بپرسیم. کودکی که احساس کند حرف‌اش شنیده نمی‌شود، ممکن است حالت تدافعی به خود بگیرد. سعی کنیم مسئله را از زاویه‌ی دید کودک نگاه کنیم نه صرفا با منطق خودمان.
مثلا اگر تمایلی به انجام تکالیف‌اش ندارد و علت آن را خسته شدن بیان می‌کند، ما باید خودمان را جای کودک بگذاریم. طبیعی‌ست کودک نمی‌تواند برای مدت زمان طولانی تمرکزش را حفظ کند و این موضوع باعث کلافگی او می‌شود. بنابراین به‌جای سرزنش، می‌توانیم به او آموزش دهیم تا تکالیف خود را به چند بخش کوچک تقسیم کند و هر بخش را در بازه‌ی زمانی کوتاهی انجام دهد تا احساس خستگی نکند.
گاهی کودک نمی‌تواند درباره‌ی احساسش حرف بزند، و به‌دلیل فشاری که از نظر روحی متحمل می‌شود به لجبازی روی می‌آورد. مثل کودکی که پدر و مادر خود را از دست داده و نمی‌تواند دلتنگی‌اش را ابراز کند. اگر ما با کودک همدلی کنیم، آرامش روحی او بیشتر می‌شود و در نتیجه کمتر لجبازی می‌کند. مثلا به کودک بگوییم: «می‌فهمم دلت برای مامان و بابا تنگ شده. دوست داری درباره‌ی آن‌ها با من حرف بزنی؟»
سخن آخر
مهم‌ترین علت لجبازی کودکان، سبک‌های فرزندپروری اشتباه است. در کنار سبک فرزندپروری مناسب، شناخت خصوصیات شخصیتی کودک و در نظر گرفتن شرایط جسمی و روحی او، خیلی اوقات می‌تواند از بروز لجبازی جلوگیری کند. خستگی، تشنگی، گرسنگی، کم‌خوابی و اختلال بیش‌فعالی از جمله عواملی‌ست که کودک را مستعد لجبازی می‌کند و نحوه‌ی برخورد مناسب در این شرایط احتمال لجبازی زیاد را کاهش می‌دهد.