تربیت کودک پر تلاش
کودکان برای دستیابی به موفقیت در فعالیت‌های خود، به تلاش و پشتکار نیاز دارند. نحوه‌ی تربیت ما در یادگیری و تثبیت این ویژگی رفتاری بسیار موثر است.
واکنش کودک‌مان نسبت به موقعیت‌های چالش‌برانگیز چگونه است؟ زود خسته می‌شود و دست از فعالیت می‌کشد؟ یا این‌که با سخت‌کوشی و پشتکار به تلاش خود ادامه می‌دهد؟
کودکان برای دستیابی به موفقیت در فعالیت‌های خود، غیر از هوش و استعداد، به تلاش و پشتکار نیاز دارند. ویژگی سخت کوشی به بهبود کیفیت زندگی آن‌ها کمک قابل توجهی می‌کند. اگرچه بیشتر کودکان به‌طور فطری تمایل به تلاش و کوشش دارند، اما نحوه‌ی تربیت ما نیز در یادگیری و تثبیت این ویژگی رفتاری در آن‌ها بسیار موثر است. کودکان باید یاد بگیرند که برای کسب نتایج مطلوب در فعالیت‌ها، لازم است تلاش کنند و نمی‌توانند با راحت‌طلبی به خواسته‌های خود برسند.
راهکارهایی برای تشویق کودک به تلاش کردن
اجازه دهیم کودک تلاش ما را هنگام مواجهه با مسائل ببیند
بعضی از ما سعی می‌کنیم چالش‌های زندگی را به دور از چشم کودک‌مان حل کنیم؛ به این دلیل که نمی‌خواهیم او ناراحت، نگران و یا ناامید شود. اما این پنهان‌کاری باعث می‌شود کودک چگونگی مقابله‌ی سالم با مشکلات و شرایط دشوار را یاد نگیرد. محققان موسسه‌ی فناوری ماساچوست دریافته‌اند که تماشای سخت‌کوشی والدین (یا سرپرست) بر نگرش کودک درباره‌ی تلاش تاثیرگذار است. بنابراین خوب است کودک را در جریان بخشی از مسائل زندگی قرار دهیم و اجازه دهیم نحوه‌ی غلبه‌ی ما بر آن چالش‌ها را ببیند. ما به‌عنوان والدین یا سرپرست، اولین و مهم‌ترین الگوی کودک هستیم؛ هرگونه رفتار و نگرش ما نسبت به مسائل پیرامون، در شکل‌گیری شخصیت او تاثیر بسزایی دارد.
به کودک مسئولیت بدهیم
برای تشویق کودک به تلاش کردن، ابتدا مسئولیت‌های ساده را برای انجام دادن به او بدهیم. برای مثال از او بخواهیم اسباب‌بازی‌های خود را مرتب کند و میز غذا را بچیند. به‌تدریج هر چقدر کودک بزرگ‌تر می‌شود، مسئولیت‌های متنوع‌تر و چالش‌برانگیزتری به او بدهیم. مثلا با نظارت خودمان بخشی از تهیه‌ی کیک و شیرینی خانگی را بر عهده‌ی کودک بگذاریم. به یاد داشته باشیم که تشویق‌های کلامی و غیرکلامی ما، کودک را برای تلاش بیشتر در بهتر انجام دادن مسئولیت‌هایش مشتاق می‌کند.
به کودک فرصت اشتباه کردن بدهیم
همه‌ی ما معمولا در انجام فعالیت‌های جدید افت و خیزهایی داریم. تکرار آن فعالیت‌ها باعث می‌شود به مرور زمان بتوانیم تسلط مناسبی بر آن کارها پیدا کنیم. کودک نیز با تکرار و تمرین می‌تواند مسائل مختلفی را یاد بگیرد و تجربه‌های ارزشمندی کسب کند. برای همراهی کودک در این مسیر، لازم است به او فرصت آزمون و خطا بدهیم و اجازه دهیم تا حد امکان خودش کارها را به سرانجام برساند. اگر کودک بعد از تلاش کردن نتوانست برای مسئله‌اش راه حلی پیدا کند، سعی کنیم با طرح پرسش او را به فکر کردن برای یافتن راه حل‌های جایگزین تشویق کنیم.
مثلا بپرسیم: « به نظرت چه کارای دیگه‌ای می‌تونی انجام بدی تا موفق بشی؟»
اگر ما از روی دلسوزی یا نگرانی فرصت اشتباه کردن را از کودک‌مان بگیریم و خودمان کارهای نیمه‌تمامش را تمام کنیم، زمینه‌ی وابستگی را در او ایجاد می‌کنیم.
بر روی تلاش کودک تاکید کنیم
تمرکز اصلی ما باید بیشتر روی تلاش کودک باشد، نه صرفا درست انجام شدن فعالیت‌ها. ممکن است کودک در یک فعالیتی شکست بخورد؛ اما ما برای تلاش و پشتکاری که او از خود نشان داده، تشویقش می‌کنیم.
به طور مثال بعد از این‌که کودک شکست را تجربه کرد، می‌توانیم به او بگوییم: «آفرین! من تلاش تو رو دیدم و این مهم‌تر از نتیجه کاره. گاهی‌وقتا برای این‌که توی کاری موفق بشیم، لازمه بیشتر زمان بذاریم.» گفتن این نوع از جملات باعث دلگرمی کودک می‌شود و سبب می‌شود تا دوباره انگیزه پیدا کند.
اگر کودک با تلاش بیشتر باز هم به نتیجه نرسید، لازم است به او کمک کنیم و راهکار پیشنهاد دهیم. اما یادآور شویم که همراهی ما در فعالیت‌هایش، بعد از این است که تمام سعی خود را برای رسیدن به نتیجه‌ی مطلوب انجام داده باشد.
زمینه‌ی فعالیت‌های لذت‌بخش را برای کودک فراهم کنیم
کودک به دنبال فعالیت‌هایی می‌رود که از آن‌ها لذت ببرد و احساس دلزدگی و خستگی نکند. این فعالیت‌ها محرک تلاش کردن او هستند. ما باید شرایط امنی را فراهم کنیم تا کودک در کارهای مورد علاقه‌اش مهارت پیدا کند. وقتی او نتیجه‌ی تلاش خود را در زمینه‌ای که استعداد و علاقه دارد می‌بیند، میل و جسارت بیشتری برای محک زدن خود در حوزه‌های مختلف پیدا می‌کند. تداوم روحیه‌ی سخت‌کوشی، دستاورد موفقیت‌هایی‌ست که کودک از انجام فعالیت‌های لذت‌بخش و گوناگون کسب می‌کند.
برای کودک داستان‌هایی درباره‌ی اهمیت تلاش کردن بخوانیم
هر کودکی از شنیدن داستان لذت می‌برد. ما می‌توانیم در قالب داستان، مفاهیم ارزشمندی را به کودک انتقال دهیم. تعریف روایت زندگی افراد با پشتکاری که در مقابل سختی‌ها تسلیم نشدند و به تلاش خود ادامه دادند، برای کودک انگیزه‌بخش است. علاوه بر روایت سرگذشت افراد موفق، خواندن کتاب داستان با موضوع اهمیت تلاش و پشتکار به کودک این امکان را می‌دهد تا با شخصیت‌های داستانی همذات‌پنداری کند. این‌گونه داستان‌ها به کودک نشان می‌دهد که او نیز می‌تواند با سخت کوشی به اهداف خود دست یابد.
معرفی کتاب «هنوزِ جادویی»
«اگر گاهی موفق نشدی، اگر گاهی کارها خوب پیش نرفت، اگر گاهی ناامید بودی، باید بدانی که… «هنوز» فرصت داری بیشتر تلاش کنی، «هنوز» می‌توانی هر کاری را دوباره شروع کنی، «هنوز» فرصت داری تا به رویاهایت برسی؛ فقط کافی است هنوزِ جادویی درونت را خوب بشناسی!»
هنوزِ جادویی کودک، همان توان و انرژی سرشار اوست که باعث می‌شود هر کاری را دوباره شروع کند و خسته نشود. همان حسی‌ست که کودک را وادار می‌کند تا برای رسیدن به آرزوهایش بیشتر تلاش کند و هرگز ناامید نشود.
«هنوزِ جادویی» نوشته‌ی «آنجلا دیترلیزی» برای گروه سنی بالای ۵ سال مناسب است. این کتاب به کودک یاد می‌دهد که اگر به خواسته‌هایش نرسید، ناامید نشود. او می‌تواند دوباره تلاش کند و از فرصت‌های خود برای رسیدن به اهدافش استفاده کند.
برای تهیه‌ی کتاب «هنوزِ جادویی» می‌توانید به اپلیکیشن فیدیبو مراجعه نمایید.