مسائل کودکان کار با نگاهی بر فیلم خورشید
۲۱ شهریور مصادف با روز سینماست. سینما در برهه‌های مختلف زمانی به چالش‌های دوران کودکی و محدودیت‌های آن‌ها، کودکان کار، کودکان مهاجر و… پرداخته است. فیلم خورشید یکی از آن‌هاست.
۲۱ شهریور مصادف با روز سینماست. تاثیر جادوی تصویر در انتقال مفاهیم مهم و نشان دادن مشکلات جامعه غیر قابل انکار است. سینما در برهه‌های مختلف زمانی به چالش‌های دوران کودکی و محدودیت‌های آن‌ها، کودکان کار، کودکان مهاجر و… پرداخته که یکی از آن‌ها فیلم «بچه‌های خورشید» ساخته‌ی «مجید مجیدی» است.
خورشید نام مدرسه‌ای‌ست مخصوص کودکان کار؛ کودکانی که هرکدام قصه‌ی پرغصه‌ی خودشان را دارند. داستان فیلم درباره‌ی پسری به نام علی است؛ که همراه دوستانش با دزدی قطعات ماشین و کار در یک انبار لاستیک، هزینه‌های زندگی خود را تامین می‌کنند. تا این‌که روزی علی با پیشنهادی از سوی هاشم (پیرمرد خلافکار محل) مواجه می‌شود و به‌همراه دوستانش برای یافتن گنج به مدرسه‌ی خورشید می‌رود و….
به نیازهای کودکان کار توجه کنیم
علی مادری دارد که در بیمارستان روانی بستری است و هاشم (صاحب‌کار خلافکار) همین موضوع را دستمایه‌ی رسیدن به هدف شوم خود قرار می‌دهد. او به علی وعده‌ی دادن اتاقی می‌دهد تا بتواند مادرش را کنار خودش نگهداری کند. درواقع هاشم نیاز علی را فهمیده و آن نیاز را ابزاری برای سوءاستفاده قرار داده است تا به خواسته‌اش برسد.
نیاز، بزرگ‌ترین انگیزه برای فعالیت است.
نیاز، بزرگ‌ترین انگیزه برای فعالیت است و شناسایی نیازهای کودکان توسط افراد سودجو موجب آسیب به آن‌ها می‌شود. وجود کارگاه‌هایی که به کودکان کار مهارت‌هایی آموزش بدهند و سپس در ازای کار از نظر مالی حمایت شوند، می‌تواند از آسیب‌هایی مانند جذب شدن این کودکان به باندهای خلافکار جلوگیری کند.
حمایت از کودکان افغان
بخشی زیادی از کودکان کار را افغان‌ها تشکیل می‌دهند. کودکانی که این‌روزها به‌عنوان خبرسازترین موضوعات روز هستند. «خورشید» به مشکلات کودکان افغانی که به‌صورت غیرقانونی به ایران مهاجرت کرده‌اند می‌پردازد. اهمیت وجود قانون مناسب و حمایت‌های لازم از این بچه‌ها از جمله مواردی‌ست که در «خورشید» به آن‌ها اشاره شده است.
در فیلم، زهرا دختر مهاجر افغان که برای امرار معاش مجبور به کار کردن است، دستگیر می‌شود و آقای رفیعی (ناظم مدرسه‌ی برادر زهرا) به اداره‌ی مربوطه می‌رود و ضامن زهرا می‌شود. ضامن شدن برای آن دختر به معنی همدلی کردن و حمایت از اوست. این همدلی باعث می‌شود کودک احساس امنیت کند. در جای دیگری از فیلم، مسئله‌ی توجه به استعدادها و پتانسیل کودکان افغان مورد اشاره قرار گرفته است. در سکانسی ناظم مدرسه‌ی خورشید تلاش می‌کند تا مسئول بهزیستی را ترغیب به حمایت از دانش‌آموز بااستعداد افغان کند.
اهمیت همراهی و همدلی با کودکان کار
کودکان کار معمولا به‌واسطه‌ی شرایط زندگی‌شان، از نظر تربیتی نیز مشکل دارند و ممکن است رفتارهای ناهنجاری از خود نشان دهند. پرخاشگری و یا طرد کردن این کودکان، مشکلات رفتاری آن‌ها را بیشتر می‌کند. درحالی‌که نشان دادن رفتار همدلانه با کودکی که آزار دیده، باعث می‌شود کودک احساس امنیت و درک شدن کند.
در سایه‌ی ارتباط خوبی که با کودک برقرار می‌کنیم، می‌توانیم به‌تدریج رفتارهای او را اصلاح کنیم. در قسمتی از فیلم، علی با دانش‌آموزی که به مادرش توهین کرده بود و چند نفر از دانش‌آموزان دیگری که به او خندیدند، درگیر می‌شود. ناظم مدرسه به‌جای برخورد با او، احساسش را می‌شنود و سعی می‌کند علی را درک کند. درحالی‌که مدیر مدرسه بدون این‌که علت درگیری را از علی بپرسد، با او پرخاشگری می‌کند. طبیعی‌ست که علی با ناظم ارتباط بهتری می‌تواند برقرار کند و در کنار او احساس امنیت می‌کند.
ضرورت مشارکت مردمی برای مدارس کودکان کار
مدرسه‌ی خورشید در یک محله‌ی فقیرنشین است که اوضاع مالی خوبی ندارد. در قسمتی از فیلم مدیر مدرسه به این موضوع اشاره می‌کند که از هیچ ارگانی بودجه نمی‌گیرد و به‌وسیله‌ی کمک‌های مردمی منابع این مدرسه تامین می‌شود.
مشارکت‌ها و حمایت‌های مالی مردم، باعث می‌شود مدارس کودکان کار پابرجا بمانند. این موضوع کمک می‌کند تا کودکان کار در کنار آموزش‌های درسی، از نظر تربیتی و فرهنگی نیز رشد کنند و استعدادهای آن‌ها در مسیر درستی پرورش یابد.
اهمیت کودکی کردن
فیلم «خورشید» نشان می‌دهد کودکان کار دغدغه‌ی مسائل خانوادگی و معیشتی دارند و به‌واسطه‌ی شرایط‌‌شان، یک‌باره بزرگ می‌شوند. بنابراین فرصت چندانی برای تفریح ندارند. درحالی‌که کودکان برای رسیدن به رشد روانی سالم، نیاز به تفریح و بازی دارند.
چه خوب است بی‌تفاوت از کنار کودکان کار عبور نکنیم. حمایت‌های ما از کودکان کار نه‌تنها آن‌ها را از آسیب‌های اجتماعی محافظت می‌کند، بلکه جامعه را هم ایمن می‌سازد.
برای تماشای آنلاین فیلم سینمایی «بچه‌های خورشید» می‌توانید به فیلیمو سر بزنید.