اینترنت شبیه چاله است
اینترنت با دنیای گسترده و بی‌انتهایی که دارد، می‌تواند هر کودکی را مجذوب خود کند. بنابراین لازم است ما کودکان‌مان را نسبت به استفاده‌ی مناسب از اینترنت و بهره‌مندی از محتوای سالم آن آگاه کنیم.
«اینترنت جای باحال و شگفت‌انگیزی است و کلی چیز یادمان می‌دهد. اما همین اینترنت، بعضی وقت‌ها شبیه یک چاله‌ی گنده می‌شود. بعضی چاله‌ها از بیرون کم‌عمق به نظر می‌رسند؛ اما در واقع خیلی گودتر از این حرف‌ها هستند. باید مطمئن شویم که بازی کردن توی چاله‌ی اینترنت، خطری برای‌مان ندارد.»
آیا کودک‌مان از فایده‌ها و آسیب‌های اینترنت آگاهی دارد؟ ما چقدر برای آشنا کردن کودکان با چگونگی استفاده سودمند از فضای مجازی زمان می‌گذاریم؟
امروزه اینترنت جزء ثابت و جدایی‌ناپذیر زندگی ماست. به عبارت دیگر، زندگی بدون فضای مجازی برای بیشتر افراد، از کودک گرفته تا بزرگسال دشوار است. اینترنت با دنیای گسترده و بی‌انتهایی که دارد، می‌تواند هر کودکی را مجذوب خود کند. اما آن‌ها همیشه قادر به تشخیص محتوای سالم و ناسالم در فضای مجازی نیستند. بنابراین لازم است ما با صبوری کودکان را نسبت به آثار مثبت و منفی فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی آگاه کنیم.
اهمیت استفاده‌ی درست از اینترنت
کتاب «اینترنت شبیه چاله است» را «شونا آینز» به نگارش درآورده است. «شونا آینز» متخصص روانشناسی بالینی و جنایی‌ست. او در زمینه مشاوره به کودکانی که در شرایط دشوار قرار گرفته‌اند، فعالیت می‌کند. «شونا آینز» در حوزه مهارت‌آموزی و چالش‌های پیش روی کودکان، کتاب‌های متنوع و ارزشمندی نوشته است. این کتاب‌ها جدا از آموزش‌های کاربردی برای کودکان، زمینه گفتگوی والدین، مربیان و سرپرستان را با آن‌ها فراهم می‌کند.
«اینترنت شبیه چاله است» با بیان جذاب و منحصربه‌فرد خود، به نکات آموزنده‌ای درباره‌ی دنیای نت اشاره می‌کند. ابتدا از فایده‌های فضای مجازی می‌گوید و سپس به آسیب‌های آن می‌پردازد. این کتاب اینترنت را به چاله‌هایی تشبیه می‌کند که کودکان عمق آن را نمی‌شناسند. اما آن‌ها می‌توانند با کمک و راهنمایی بزرگ‌ترها، از فضای مجازی به‌گونه‌ای سودمند، ایمن و مفرح بهره ببرند.
در انتهای کتاب نیز نویسنده در سخنی با والدین، مربیان و مراقبان کودک، درباره اهمیت آموزش استفاده مناسب از اینترنت به کودکان، نکاتی را شرح داده است.
اینترنت امکانات خوبی در اختیار کودک می‌گذارد
کودک می‌تواند از طریق فضای نت به اطلاعات ارزشمندی در حوزه‌های مختلف، مثل موضوعات علمی و هنری دسترسی پیدا کند و به‌وسیله تبلت، لپ‌تاپ یا موبایل خود به مطالعه بپردازد. مطالعه برای کودک چه به‌صورت حقیقی و چه به‌صورت مجازی سودمند است و ذهن او را به چالش می‌کشد. اطلاعات مفیدی که کودک از فضای مجازی کسب می‌کند و آن را با اطرافیانش به اشتراک می‌گذارد، به افزایش اعتماد به نفس در او کمک می‌کند. علاوه بر این، دنیای دیجیتال با در اختیار گذاشتن انواع بازی‌های متنوع، بخشی از زمان فراغت کودک را پر می‌کند.
نویسنده کتاب در ابتدا با برشمردن فایده‌های اینترنت، به کودک نشان می‌دهد که در مورد فضای مجازی سوگیری منفی ندارد.
«اینترنت چیز باحال و شگفت‌انگیزی است. اینترنت کمک‌مان می‌کند از راه خیلی خیلی دور با دوستان و اعضای خانواده صحبت کنیم. با اینترنت می‌توانیم از چیزهای جورواجور سر در بیاوریم و آن‌ها را به دیگران هم نشان بدهیم. اینترنت مثل یک زمین بازی خیلی باحال است و کلی چیز یادمان می‌دهد. می‌توانیم حالا حالاها پایش بنشینیم، بدون این‌که یک‌ذره هم حوصله‌مان سر برود. با اینترنت می‌شود حسابی تفریح کرد.»
«اینترنت شبیه چاله است» روش‌های مختلف استفاده از فضای مجازی را نیز برای کودک نام می‌برد.
«برای کار کردن با نت روش‌های مختلفی وجود دارد؛ از کامپیوتر گرفته تا موبایل و تبلت.»
اعتیاد به فضای مجازی
اعتیاد به اینترنت، فرصت لذت بردن از زندگی واقعی را از کودک می‌گیرد. اگر او بیشتر زمان خود را در فضای مجازی سپری کند، از تجربه‌ی موقعیت‌های لذت‌بخش زندگی محروم می‌شود. کودکی که می‌تواند با تحرک داشتن و ورزش کردن سلامت جسم و روان خود را حفظ کند، اعتیاد به دنیای دیجیتال ناگزیر او را به بی‌تحرکی عادت می‌دهد.
یکی دیگر از نتایج استفاده طولانی‌مدت کودک از اینترنت، کم شدن سطح روابطش با اطرافیان و به‌ویژه گروه همسالان است. برای این‌که او اصول روابط اجتماعی را یاد بگیرد، لازم است با افراد مختلف تعامل رو در رو داشته باشد. پویایی کودک در ارتباط‌های اجتماعی، باعث تقویت روحیه و عزت نفس او می‌شود. درحالی‌که تمرکز اصلی بر فضای مجازی، به مرور زمان کودک را به فردی منزوی تبدیل می‌کند.
کتاب پس از اشاره به نکات مثبت دنیای دیجیتال، به زیاده‌روی در استفاده از فضای مجازی و تاثیر منفی آن بر عملکرد فرد اشاره می‌کند. در ادامه نیز با نام بردن فعالیت‌های مفید و شادی‌بخش، ارزش بهره‌مندی از زندگی سالم را به کودک یادآور می‌شود.
«باید مطمئن شویم که چاله‌ی اینترنت جای امنی برای بازی کردن است. زیاده‌روی در استفاده از اینترنت ممکن است حسابی دردسر درست کند. زیاده‌روی، زمانی برای کارهای مهم‌مان باقی نمی‌گذارد؛ کارهایی مانند… وقت‌گذرانی با آدم‌های واقعی، بوییدن، چشیدن و لمس کردن چیزهای واقعی، یا ورزش کردن و انجام دادن کارهای مورد علاقه.»
از کودک‌مان در برابر آسیب‌های فضای مجازی محافظت کنیم
فضای مجازی در کنار مزایای خود ممکن است آسیب‌هایی را نیز برای کودک به همراه داشته باشد. قرار گرفتن در معرض محتواهای نامناسب و مزاحمت‌های سایبری، نمونه‌هایی از این تهدیدها هستند. برای جلوگیری از مزاحمت اینترنتی، ضروری‌ست به کودک آموزش دهیم تا اطلاعات شخصی مانند شناسه و رمز عبور خود را در اختیار افراد غریبه قرار ندهد. در صورت دریافت هرگونه پیام از طرف افراد ناشناس و قبل از برقراری ارتباط با آن‌ها، به بزرگ‌تر قابل اعتماد مثل والد، سرپرست یا مربی اطلاع دهد.
نویسنده در بخش دیگری از کتاب، به شیوه رفتار مناسب هنگام مواجهه کودک با افراد غریبه در دنیای دیجیتال پرداخته است.
«گاهی در چاله اینترنت هم با قسمت‌های جدیدی روبرو می‌شویم. این‌جور وقت‌ها باید قبل از هر کاری، با یک بزرگسال مطمئن مشورت کنیم. اگر کسی را نمی‌شناسیم، نباید در اینترنت با او بازی کنیم یا حرف بزنیم. مگر این‌که اول بزرگ‌ترمان با او آشنا شود.»
کتاب «اینترنت شبیه چاله است» برای کودکان ۵ تا ۹ سال مناسب است. برای تهیه این کتاب می‌توانید به اپلیکیشن‌های فیدیبو و طاقچه مراجعه نمایید.
