روز بهزیستی و تأمین اجتماعی
بیست و پنجم تیر هر سال، روز بهزیستی و تامین اجتماعی نام‌گذاری شده است. سازمانی که مبنای به وجود آمدنش کمک به تأمین حداقل هزینه زندگی خانواده‌های نیازمند و بی‌سرپرست و ایجاد زمینه‌های مناسب برای خودکفایی و حمایت مالی و غیرمالی آنان بوده است.
سلامت جسم و روان، زیربنایی‌ترین عامل پیشرفت و تکامل یک جامعه است و امروزه برای دستیابی به این هدف، با اجرای برنامه‌های پیشرفته بهداشتی و بهزیستی در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، افراد جامعه از دوران شیرخوارگی تا پایان زندگی تحت مراقبت قرار می‌گیرند و سازمان‌های ذی‌ربط با توجه به تغذیه، سالم سازی محیط زندگی، توسعه‌ی برنامه‌های مختلف حمایتی پس از آسیب‌ها، پیشگیری از آسیب‌ها و… مانع بروز بسیاری از امراض و معلولیت‌ها و آسیب‌ها می‌شوند تا سلامت جسم و ذهن شهروندان تأمین شود.
بیست و پنجم تیر هر سال، روز بهزیستی و تامین اجتماعی نام‌گذاری شده است. سازمانی که مبنای به وجود آمدنش کمک به تأمین حداقل هزینه زندگی خانواده‌های نیازمند و بی‌سرپرست و ایجاد زمینه‌های مناسب برای خودکفایی و حمایت مالی و غیرمالی آنان بوده است.
سازمان بهزیستی ایران یک نهاد دولتی و حمایتی‌ست که زیرمجموعه‌ی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ایران فعالیت می‌کند و خدماتی را به افراد نیازمند جامعه ارائه می‌دهد.
این سازمان پس از مطالعات انجام‌شده زیر نظر دکتر محمدعلی فیاض‌بخش از ادغام ۲۰ سازمان، نهاد، مؤسسه و انجمن در سال 1359 تشکیل شد.
هنگامی‌که نام سازمان بهزیستی برده می‌شود، نخستین موضوعی که به ذهن می‌رسد، مجموعه‌ای‌ست که ضمن نگهداری از معلولان جسمی و ذهنی از آن‌ها حمایت می‌کند. ولی درواقع، دایره‌ی خدمت‌رسانی این نهاد بسیار وسیع است.
فعالیت‌های سازمان بهزیستی
- آموزش مهارت‌های زندگی به معلولان
- اورژانس اجتماعی ۱۲۳
- ارسال اورژانس خدمات اجتماعی جهت گزارش مواردی مانند کودک‌آزاری و همسرآزاری
- تلفن ۱۴۲ جهت انجام خدمات مشاوره‌ی تلفنی
- اداره‌ی مراکز نگهداری سالمندان
- شنوایی‌سنجی
- گفتاردرمانی
- مشاوره‌ی ژنتیک
- مراکز بازپروری زنان آسیب‌دیده و مراکز سلامت دختران در خطر و کودکان خیابانی
- حمایت از افراد مبتلا به اختلال هویت جنسی و…
از دیگر وظایفی که به‌صورت مستقیم به سازمان بهزیستی مرتبط است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اداره‌ی شیرخوارگاه‌ها
- انجام امور مربوط به فرزندخواندگی
- صدور مجوز تأسیس مهد کودک و مهد روستایی
اورژانس اجتماعی
اورژانس اجتماعی مرکزی‌ست که در حوزه‌ی آسیب‌های اجتماعی از قبیل: کودک‌آزاری، همسرآزاری، سالمندآزاری، معلول‌آزاری، خشونت‌های خانگی و مواردی مشابه خدمات تخصصی ارائه می‌دهد. پذیرش، خدمات تخصصی، ترخیص و پیگیری پس از ترخیص بخشی از خدمات اورژانس اجتماعی‌ست.
متأسفانه اغلب مردم تصور می‌کنند بهزیستی فقط حامی معلولان است و برای همین تا چند سال پیش کمتر کسی می‌دانست اورژانس اجتماعی چه نهادی‌ست. اما حالا بیشتر شهروندان از نوع عملکرد آن باخبرند و با سامانه 123 تماس می‌گیرند.
هر خودروی اورژانس اجتماعی یک کارشناس اورژانس اجتماعی، یک مددکار و یک روان‌شناس دارد. هنگام تماس شهروند، ماشین گشت اعزام می‌شود. در آنجا به موضوع رسیدگی می‌کنند درصورت صحت موضوع، برای بررسی‌های بیشتر اقدام می‌کنند. با هر تماس بعد از 20 تا 30 دقیقه گشت اورژانس از راه می‌رسد. پیش از این با هر شکایتی، پای نیروی انتظامی به میان می‌آمد و کار تا جایی پیش می‌رفت که نزاع فیصله پیدا کند. اما فوریت 123 به چرایی بحران می‌پردازد تا آن را به‌طور کلی ریشه‌کن کند.
جامعه‌ی هدف اورژانس اجتماعی
زوجین متقاضی طلاق، افراد دارای اختلاف شدید خانوادگی، زنان و دختران آسیب‌دیده، کودکان کار و خیابان، همسران و کودکان آزاردیده، مبتلایان به اختلال هویت جنسی، دختران و پسران فراری از منزل، سالمندان و کودکان آزاردیده، معتادان، افراد بی‌خانمان، بیماران روانی مزمن جامعه‌ی هدف این فوریت هستند.
اگر فردی دچار بحران شد می‌تواند با سامانه 123 تماس بگیرد و مشکل خود را با کارشناسان مستقر در مرکز در میان بگذارد. کارشناسان اورژانس تلفنی به او مشاوره می‌دهند اما اگر مشاوره‌ی تلفنی کارساز نبود، خودرو اورژانس در محل حاضر می‌شود. درصورتی‌که شخص بحران‌زده نتواند خود درخواست کمک کند، همسایه‌ها می‌توانند با فوریت 123 تماس گرفته و از نیروی امدادرسان کمک بگیرند.
همه‌ی تماس‌های 123 بدون آن‌که هویت تماس‌گیرنده مشخص شود، فورا مورد بررسی و پیگیری قرار می‌گیرد.
به‌طور مثال کودک‌آزاری در خیابان را می‌توان از ظاهر خونی و کبود کودک تشخیص داد و وظیفه‌ی انسانی همه‌ی افراد است که درصورت مشاهده‌ی چنین کودکانی، موارد را به ۱۲۳ اطلاع دهند.
مددکاران اجتماعی توصیه می‌کنند که افراد درصورت مشاهده‌ی کودکی در خیابان که ظاهری خونی و کبودشده دارد و معلوم است که مورد ضرب و شتم قرار گرفته، پس از تماس با سامانه‌ی ۱۲۳، چند دقیقه کودک را به بهانه‌ی گفت‌وگو نگاه دارند تا فرصت رسیدن ماموران اورژانس اجتماعی فراهم شود.
درحقیقت حساسیت مردم نسبت به کودک‌آزاری باید افزایش یابد تا از تبدیل آن به موقعیت خطرناک جلوگیری شود. وظیفه‌ی انسانی و شهروندی هر فردیست تا از بروز خشونت‌های حاد جلوگیری کند.
توانمندسازی زنان سرپرست خانوار
بازتوانی و توانمندسازی خانواده‌های نیازمند و بی‌سرپرست یکی از خدمات مهم سازمان بهزیستی کشور است. حمایت و ارائه‌ی خدمات به افراد و گروه‌هایی که بنا به دلایل اقتصادی، اجتماعی، تربیتی و فرهنگی از روال عادی زندگی بازمانده‌اند و در وضعیت اضطراری قرار دارند از فعالیت‌های مهم سازمان بهزیستی می‌باشد.
توانمندسازی معتادان بهبودیافته
یکی از خدمات سازمان بهزیستی در زمینه‌ی توانمندسازی معتادان بهبودیافته در ابعاد مختلف روحی و روانی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی‌ست. بهبودیافتگانی که مدت ۱۸ ماه از مدت زمان پاکی آنان بگذرد و نیز آموزش‌های لازم در زمینه آماده‌سازی شغلی و مهارت‌های زندگی را طی نموده باشند؛ می‌توانند از تسهیلات اشتغال برخوردار گردند. اشتغال بهبودیافتگان و توانمند شدن آنان در زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی، نقش قابل توجهی در پیشگیری از بازگشت مجدد آنان به سمت و سوی آسیب اعتیاد دارد.
خدمات سازمان بهزیستی در مورد کودکان کار و خیابان
کودکان کار و خیابان یکی از گروه‌های هدفِ دفتر امور آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی‌ست که توانمندسازی این کودکان در ابعاد متنوع فرهنگی، تحصیلی، ورزشی و… در دستور کار مراکز ساماندهی کودکان کار و خیابان در سطح کشور قرار دارد. درحال‌حاضر در استان‌های مختلف کشور خدمات تخصصی مددکاری اجتماعی و روانشناختی به این دسته از کودکان ارائه می‌گردد.
مراکز مثبت زندگی
مراکز «مثبت زندگی» دفاتر متمرکزی هستند که دریافت خدمات بهزیستی را تسهیل می‌کنند.
یکی از اهداف تأسیس و راه‌اندازی مراکز مثبت زندگی، ارائه‌ی خدمات مناسب و یکسان به جامعه‌ی هدف است. از سوی دیگر با توجه به این‌که سطح نظارت در مراکز مثبت زندکی در سه سطح شهرستان، استان و کشور خواهد بود، این امر باعث برنامه‌ریزی بهتر در سازمان بهزیستی کشور به‌منظور ارتقای کیفیت خدمات خواهد شد.
از نکات مثبت راه‌اندازی مراکز مثبت زندگی، الکترونیکی کردن فعالیت‌ها و کمک به کاهش ترددهای غیرضروری افراد دارای معلولیت به مراکز و ادارات بهزیستی‌ست. الکترونیکی کردن خدمات به این معناست که هر کسی در محل سکونت خود می‌تواند به خدمات دسترسی پیدا کند. آن‌گونه که در دستورالعمل مراکز مثبت زندگی هم آمده، قرار است فعالیت این مراکز محله‌محور باشد. بنابراین ایجاد چنین مراکزی تردد مراجعین از جمله معلولین به ادارات بهزیستی شهرستان و استان در سراسر کشور را کاهش خواهد داد.
مراجعان می‌توانند مشکلات و خواسته‌های خود را در مراکز مثبت زندگی که در محل زندگی آن‌ها تأسیس شده است، مطرح و برطرف کنند. وجود چنین مراکزی را می‌توان با پلیس ۱۰+ یا دفاتر پیشخوان دولت مقایسه کرد. برخی، این مراکز را به‌عنوان دفاتر پیشخوان بهزیستی تعبیر می‌کنند. در مراکز مثبت زندگی، خدمات تخصصی مددکاری صورت می‌گیرد.
تعامل پویای موسسه‌ی نیکوکاری مــهــرطه و سازمان بهزیستی
صدور مجوز:
از آنجا که بهزیستی یکی از ارگان‌های کشوری متولی صدور مجوز برای شبه خانواده‌ها، سازمان‌های مردم‌نهاد و NGO است؛ تمامی مجوزهای تأسیس مراکز و موسسات وابسته به تأیید این سازمان می‌رسد. مجوز تأسیس موسسه‌ی نیکوکاری مــهــرطه نیز با تأیید سازمان بهزیستی کشور صادر شده است.
پذیرش فرزند:
کودکان بی‌سرپرست یا بدسرپرست از راه‌ها و کانال‌های مختلف به بهزیستی واگذار می‌شوند. سازمان بهزیستی مدتی این کودکان را در قرنطینه‌ی خود نگهداری کرده و پس از بررسی و کارشناسی‌های لازم، آنان را به مراکز شبه خانواده ارجاع می‌دهد. موسسه‌ی نیکوکاری مــهــرطه به‌عنوان یکی از این مراکز شبه خانواده، فرزندان را از بهزیستی پذیرش کرده و نگهداری می‌کند.
ترخیص (مستقل شدن):
هنگامی‌که برخی فرزندان بر اساس حکم دادگاه می‌بایست به سرپرست، خانواده یا والدین بازگردانده شوند، فعالیت‌های حقوقی و جلسه‌ی ترخیص در بهزیستی با حضور کارشناسان مــهــرطه انجام شده و ترخیص فرزند و واگذاری او به سرپرست یا خانواده انجام می‌شود. همچنین در صورتی‌که فرزند به مرحله و سن قانونی رسیده و قصد مستقل شدن داشته باشد نیز در این کمیته فرآیند ترخیص انجام می گردد.